چالش‌های ارتقای آمادگی کشور و مدیریت صحیح در زمان بروز حوادث و بلایا
چالش‌های ارتقای آمادگی کشور و مدیریت صحیح در زمان بروز حوادث و بلایا
(باتوجه به سیاست‌های کلی پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیرمترقبه)
منبع: فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، دوره: 14، شماره: 4، زمستان 1403
متن کامل مقاله را دریافت کنید: PDF
چکیده:
زمینه و هدف بروز حوادث و سوانح در جهان پیامدها و مشکلات سلامتی، اقتصادی و اجتماعی برای مردم و دولت‌ها برجای می‌گذارد و نیازمند مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق است. سیاست‌های کلی پیشگیری و کاهش خطرات ناشی از سوانح طبیعی و حوادث غیرمترقبه در سال ۱۳۸۴ در کشور تدوین و ابلاغ شد. با گذشت نزدیک به ۲ دهه از ابلاغ این سیاست‌ها، مدیریت سوانح و حوادث در کشور با نقص‌هایی روبه‌روست. این مطالعه باهدف بررسی و شناسایی چالش‌های اجرایی سیاست‌های مدیریت بحران و ارائه پیشنهاد‌هایی برای بهبود آن انجام شده است.
این مطالعه به‌صورت پژوهش کیفی با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته هدفمند با ۳۲ نفر از مدیران سازمان‌ها و نهادهای مختلف انجام شد و تا مرحله اشباع ادامه یافت. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل محتوای قراردادی گرانهیم و لاندمن و جهت مدیریت داده‌ها از نرم‌افزار MAXQDA استفاده شد. برای اطمینان از صحت و پایایی داده‌ها، از معیارهای لینکلن و گوبا بهره گرفته شد.
در این پژوهش ۳۶ چالش فرعی در مدیریت بحران کشور شناسایی شد که به ۵ دسته چالش اصلی (شکاف در سیاست‌گذاری، ضعف در جاری‌سازی سیاست‌ها، محدودیت منابع مالی، نقص در هماهنگی و مدیریت اطلاعات، نگرش ناکارآمد در سطح تصمیم‌ساز و تصمیم گیر) تقسیم‌بندی شدند. فقدان سیستم منسجم، جامع و آینده‌نگرانه سیاست‌ها، عدم وجود نقشه راه جامع و برنامه‌ریزی جهت پیشبرد سیاست‌ها، شفاف نبودن اختیارات و مسئولیت سازمان‌ها، عدم تخصیص اولویت بودجه‌ای برای برنامه‌های بحران، ضعف در ایفای نقش هماهنگی سازمان مدیریت بحران و ضعف در نظام پایش و ارزشیابی سازمان‌ها از اهم چالش‌های فرعی بودند.
اجرای برنامه‌های مدیریت بحران در کشور در سطوح سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و اجرا با چالش‌ها و مشکلاتی در سازمان‌ها همراه است. توجه به اصول سیاست‌گذاری در بازنگری سیاست‌ها، اصلاح ساختار، قوانین و دستورالعمل‌های کشوری و فرایندها در برنامه‌های سازمان مدیریت بحران کشور می‌تواند منجر به ارتقای آمادگی کشور و مدیریت صحیح در زمان بروز حوادث و بلایا شود.
کلیدواژه‌ها: مدیریت بحران – سیاست - حوادث و بلایا - پژوهش کیفی.